DEEP

DEEP is een virtual reality game waarin gebruik gemaakt wordt van biofeedback, gericht op diepee ademhaling. DEEP zet de gebruiker een VR-bril op en komt zo in een virtuele onderwaterwereld terecht. Deze wereld is vormgegeven door een interdisciplinair team met onder andere kunstenaars. Door middel van diepe, diafragmatische ademhaling kan de gebruiker navigeren door de virtuele wereld. Hoe dieper en dus beter de ademhaling, hoe beter de patiënt kan voortbewegen en hoe mooier de wereld er uit gaat zien.

DEEP wordt op dit moment al ingezet in de geestelijke gezondheidszorg, het onderwijs en ziekenhuizen en kan zowel gebruikt worden als op zichzelf staande methodiek alsmede als een onderdeel binnen bestaande behandelingen. Daarnaast staat er een aangepaste versie van DEEP in het NEMO Science Museum in Amsterdam, waar honderden mensen DEEP al hebben ervaren tijdens hun museumbezoek. 

EMBODIED COGNITION 

De ontwikkelingspsycholoog Piaget liet ons halverwege de vorige eeuw al weten dat bewegen en interacties met de wereld de basis zijn van al ons leren. Volgens embodied cognition – een stroming binnen de psychologie – zijn zintuiglijke, motorische en emotionele ervaringen nauw verweven met onze denkprocessen. Leren en begrijpen worden volgens de embodied cognition stroming dus ook gemakkelijker als ze gekoppeld kunnen worden aan bewegingservaringen. Dus: door iets met je lichaam te ervaren, is het gemakkelijker dit te begrijpen en langer te onthouden. In de behandelkamer en in het onderwijs ligt de focus vaak op denken en praten, en niet op doen en ervaren. De mens leert echt beter door te ervaren en door de focus op alleen denken blijkt het vaak lastig om bepaalde vaardigheden te trainen en die daarna in andere situaties in te zetten. 

In DEEP is het voortbewegen in de game gekoppeld aan de ademhaling van de speler, waardoor de speler sneller leert hoe je op een effectieve manier via de buik ademhaalt. Deze diepe ademhaling zorgt voor ontspanning en verlaging van stress en angst en kan door deze ervarende manier van leren ook gemakkelijker toegepast worden in het dagelijks leven. Dit kan ook een positieve bijdrage leveren aan het verminderen van grensoverschrijdend gedrag: uit onderzoek blijkt dat er een samenhang bestaat tussen stress en agressief gedrag. 

BEWUSTWORDING, ONTSPANNING EN BIOFEEDBACK 

Voor veel mensen is het lastig om naar hun lichaam te luisteren en te weten of ze zich blij, gestrest of verdrietig voelen. Biofeedback is een methode waarbij lichaamssignalen, zoals ademhaling of hartslag, gemeten en teruggekoppeld worden aan de persoon. Door deze signalen terug te geven, kan iemand zich meer bewust worden van zijn of haar lichaam en op basis van die informatie aanpassen hoe ze zich voelen, ook wel ‘interoceptive awareness’ genoemd. Een methode om je minder opgejaagd en gestrest te voelen is diepe ademhaling. Een vorm van diepe ademhaling is diafragmatische ademhaling en houdt in dat iemand ademhaalt door middel van zijn of haar middenrifspier in plaats van via zijn of haar ribbenkast en borst. Zowel diafragmatische ademhaling als biofeedback worden vaak ingezet als effectief bewezen behandelingen voor angst en stress. 

In DEEP dragen spelers een riem met een stretch-sensor om hun middenrif. Hoe beter spelers in staat zijn om gebruik te maken van diafragmatische ademhaling, hoe beter spelers zich kunnen voortbewegen door de onderwaterwereld. Of spelers op de juiste manier – dus via de buik in plaats van via de borst – ademhalen, krijgen ze te zien via biofeedback. Zo zien ze een cirkel in beeld die groter en kleiner wordt met hun buikademhaling en lichten de planten en dieren in de onderwaterwereld op als spelers inademen. 

Paper over DEEP in niet-forensische settingen

Inmiddels zijn er verschillende papers verschenen over DEEP in niet-forensische settingen:  

• Van Rooij, M., Lobel, A., Harris, O., Smit, N., & Granic, I. (2016, May). DEEP: A biofeedback virtual reality game for children at-risk for anxiety. In Proceedings of the 2016 CHI Conference Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems (pp. 1989-1997). ACM. doi: 10.1145/2851581.2892452 
• Weerdmeester, J., van Rooij, M., Harris, O., Smit, N., Engels, R. C., & Granic, I. (2017). Exploring the role of self-efficacy in biofeedback video games. In Extended Abstracts Publication of the Annual Symposium on Computer-Human Interaction in Play (pp. 453-461). ACM. doi: 10.1145/3130859.3131299
• Bossenbroek, R., Wols A., Weerdmeester, J.,  Lichtwarck-Aschoff, A., van Rooij, M.J.W. & Granic, I. (2019). Efficacy of a virtual Reality biofeedback game (DEEP) to reduce anxiety and disruptive classroom behaviour: A single-case study. doi:10.2196/16066  
• Weerdmeester, J., van Rooij, M. M.J.W., Engels, R. C.M.E., & Granic, I. (2020). An integrative model for the effectiveness of biofeedback interventions for anxiety regulation. Journal of Medical Internet Research, 22(7), e14958. doi: 10.2196/14958 
• Weerdmeester, J., Rooij, M. M. J. W. van, Maciejewski, D. F., Engels, R. C. M. E., & Granic, I. (2021). A Randomized Controlled Trial Assessing the Efficacy of a Virtual Reality Biofeedback Video Game: Anxiety Outcomes and Appraisal Processes. Technology, Mind, and Behavior, 2(2). https://doi.org/10.1037/tmb0000028  

Op dit moment wordt onderzoek uitgevoerd naar de toegevoegde waarde van DEEP door Transfore, de Woenselse Poort en de Universiteit Twente, gefinancierd door KFZ.

Materiaal dat wordt opgeleverd in dit project, zal t.z.t. worden toegevoegd aan deze pagina.  

Als er vragen over dit project zijn, kan contact opgenomen worden met Lisa Klein Haneveld (l.kleinhaneveld@transfore.nl) en/of Hanneke Kip (h.kip@utwente.nl) 

DEEP is niet vrij beschikbaar, maar kan aangeschaft worden via BIT Bridges